Rehabilitacja po amputacji kończyny dolnej
Amputacja kończyny dolnej jest wymagającym zabiegiem chirurgicznym, mającym ogromny wpływ na stan fizyczny i psychiczny pacjenta. Choć często zabieg ten może być nieunikniony ze względu na chorobę, uraz czy powikłania związane z cukrzycą, współczesna medycyna i rehabilitacja pozwalają pacjentom wrócić do pełni życia. Kluczowym elementem tego procesu jest systematyczna i gruntowna rehabilitacja, która rozpoczyna się wkrótce po operacji.
Jak przebiega rehabilitacja po amputacji?
Rehabilitacja po amputacji kończyny dolnej składa się z kilku faz, z których każda ukierunkowana jest na inne cele, zawsze dostosowując się do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Faza ostra (bezpośrednio po operacji)
Faza ostra rozpoczyna się natychmiast po amputacji i może trwać nawet kilka tygodni. Jego głównym celem jest zagojenie rany i zapobieganie powikłaniom takim jak infekcja czy obrzęk. Częścią rehabilitacji w tej fazie jest głównie pielęgnacja kikuta i stopniowe przygotowanie do użytkowania protezy. Pacjent uczy się podstawowych czynności, takich jak przesiadanie się z łóżka na wózek inwalidzki, pionizacja i rozwój sprawności ruchowej. W ramach tego należy także skupić się na sile kończyn górnych i tułowia.
Kikut jest opuchnięty, bolesny, mogą zacząć pojawiać się bóle i odczucia fantomowe. (swędzenie, uczucie gorąca, zimna itp.) Dolegliwości te można złagodzić poprzez delikatny masaż i opukiwanie lub głaskanie, nawet przez bandaż/opatrunek. Istotną czynnością jest również bandażowanie kikuta w ciągu dnia, zawsze powyżej zachowanego stawu kończyny. Pomaga nam nadać kikutowi odpowiedni kształt, tak abyśmy mogli przejść do kolejnej fazy, protetycznej. Na noc dobrze jest pozostawić kończynę bez bandażu i pozwolić tkankom odpocząć. Ułożenie w pozycji poziomej jest również istotnym elementem zapobiegającym skracaniu się ścięgien kończyn. W kolejnej fazie, jeśli lekarz prowadzący wyrazi na to zgodę, najlepiej zacząć polewać kikut małym strumieniem, naprzemiennie zimną i ciepłą wodą. Stymulacja ta łagodzi ból fantomowy i reguluje wrażliwość kikuta.
Faza przedprotetyczna
Faza przedprotetyczna ma miejsce po wygojeniu się rany. W tej fazie nacisk położony jest na wzmacnianie mięśni potrzebnych do utrzymania równowagi i korzystania z protezy. Pacjenta uczy się również prawidłowej pielęgnacji kikuta, w tym stosowania wyżej wymienionych technik uciskowych, co pomaga zapobiegać obrzękom. Wsparcie psychologiczne jest również ważnym elementem tej fazy, gdyż utrata kończyny może być źródłem lęku i depresji.
Faza protetyczna (faza adaptacyjna)
Gdy kikut jest już gotowy, pacjent otrzymuje swoją pierwszą protezę. W tej fazie nacisk położony jest na ćwiczenie chodzenia z protezą i poprawę równowagi. Rehabilitacja polega na ćwiczeniu mięśni, które są ważne dla prawidłowego poruszania się z użyciem protezy oraz poprawie koordynacji. Podstawą jest fizjoterapia i terapia zajęciowa, które pomagają pacjentowi nabyć nowe umiejętności niezbędne do powrotu do codziennego życia.
Długoterminowa rehabilitacja i adaptacja psychologiczna po amputacji
Po zaadaptowaniu się do protezy pacjent kontynuuje długoterminową rehabilitację, która skupia się na poprawie chodu, zwiększeniu sprawności fizycznej i zwiększeniu samodzielności. Na tym etapie często powraca problem bólu kikuta, bólu fantomowego lub innych odczuć. Długoterminowa rehabilitacja może również obejmować wsparcie reintegracji społecznej oraz powrót do pracy i codziennego funkcjonowania. Utrata kończyny może mieć poważne konsekwencje psychologiczne. Dlatego ważna jest nie tylko długoterminowa rehabilitacja fizyczna, ale także wsparcie psychologiczne.
