Barefoot dla dzieci

Obuwie barefoot zyskuje coraz większą popularność wśród dorosłych, jednak spojrzenie na to zagadnienie z punktu widzenia fizjoterapii często budzi wątpliwości. Jakimi zasadami powinniśmy się kierować przy wyborze butów barefoot dla dzieci i kiedy warto wybrać takie buty? W poniższym artykule przedstawimy Państwu nasze spojrzenie na tę kwestię.

Co to jest łuk stopy?

Na początku artykułu chcielibyśmy zdefiniować, czym właściwie jest łuk stopy (podbicie stopy). Łuk stopy jest tworzony zarówno przez wygięcie struktur kostnych stopy, jak i napięcie tkanek miękkich, takich jak małe mięśnie stopy i więzadła łączące małe kości stopy. System sklepień składa się z dwóch belek sklepienia podłużnego stopy i sklepienia poprzecznego (patrz ryc.). Podbicie stopy chroni naczynia krwionośne i nerwy stopy, ale przede wszystkim umożliwia elastyczny chód. Dzięki niemu stopa jest w stanie dostosować się do zmieniającego się terenu i „chwycić” go. Zapewnia stabilność i możliwość wysokiej jakości lokomocji. Ułożenie stóp i stan podbicia ma niebagatelne znaczenie dla ustawienia wyższych segmentów, czyli całego ciała. Może więc odgrywać znaczącą rolę w wadach postawy, dlatego wskazane jest uwzględnienie tego związku w terapii dzieci i dorosłych.

Rozwój łuku stopy u dzieci

Nie rodzimy się z wysklepieniem stopy, ale kształtuje się ono z czasem, kiedy nasze ciało powoli pionizuje się do pozycji pionowej. Do około trzeciego roku życia na stopie pojawia się gruba poduszka, którą rodzice często mylą z płaskostopiem. W wyniku stopniowego obciążania stopy system łuku zaczyna się aktywnie formować. Formacja łuku osiąga szczyt około szóstego roku. Dla fizjologicznego rozwoju łuku ważne jest, aby dziecko przeszło wszystkie ważne fazy rozwoju ruchowego. Dla prawidłowego rozwoju łuku stopy ważna jest np. faza wspinania się po 4, kiedy to aktywowane są małe mięśnie nóg i dochodzi do regulacji fizjologicznej pozycji stawów skokowych. W tym okresie najlepiej jest, aby dzieci miały wolne stopy, bez butów. Gdy dzieci zaczynają wstawać i chodzić po meblach, można kupić im kapcie lub skarpetki antypoślizgowe, ale zdecydowana większość dzieci bardzo korzysta z chodzenia boso.

Pierwszy spacer i pierwsze buty

Kiedy dzieci potrafią już samodzielnie chodzić po przestrzeni, można zacząć dobierać dla nich odpowiednie buty. Proces ten jest często trudny i dobrze jest trzymać się kilku zasad, aby jak najlepiej dostosować warunki do prawidłowego rozwoju dzieci. Dla siebie podsumowałbym następujące zasady: aby buty miały jak najwięcej miejsca na palce (tak, aby czubek buta był szeroki i nie uciskał palców), następnie aby podeszwa buta była miękka i elastyczne, dzięki czemu stopa może aktywnie uczestniczyć w cyklu krokowym, a ostatnia dość praktyczna zasada, aby buty były łatwe do zakładania i zdejmowania, najlepiej za pomocą rzepów. Przy wyborze należy wziąć pod uwagę rozmiar buta, tak aby mały palec zmieścił się za piętą, a but nie był dla dziecka za ciasny. Warto przez kilka pierwszych dni obserwować dzieci w nowych butach, aby zobaczyć, czy ich stereotyp chodzenia znacznie się zmienił w porównaniu do chodzenia bez butów.

Barefoot, tak czy nie?

Przy obuwiu barefoot konieczne jest przestrzeganie indywidualnego podejścia, zarówno dla dzieci, jak i dorosłych. Buty barefoot mogą być wspaniałym pomocnikiem, ale uważam, że w niektórych przypadkach mogą wyrządzić więcej szkody niż pożytku. Przede wszystkim trzeba powiedzieć, że nie poleciłbym ich do chodzenia po twardej płaskiej powierzchni, czyli tylko do chodzenia po chodnikach w mieście lub w domu na pływającej podłodze. W takim przypadku lepsze dla stopy będą buty z podbiciem, czyli z lekko wysklepioną podeszwą. Jednak nawet w domu można podeprzeć łuk stopy, na przykład chodząc boso po różnych bieżnikowanych dywanach lub podkładkach balansowych. Idealnie nadaje się na spacer boso na łonie natury, gdzie nawierzchnia jest bardziej miękka, a ponadto zmienna. W przypadku barefoot stopa ma zatem możliwość ładnego dostosowania się do terenu, a tym samym symulowania chodzenia boso. Mięśnie stopy dobrze pracują i pobudzają resztę ciała do korzystnej aktywności i fizjologicznej postawy. Należy jednak zwrócić uwagę na dzieci z niestabilnością stawu skokowego, w tym przypadku wybrałbym raczej buty, które utrzymują kostkę w średniej pozycji i ewentualnie posiadają również podparcie pięty. W przypadku występowania deformacji stóp lub płaskostopia wskazane jest skonsultowanie doboru butów ze specjalistą i połączenie ich z terapią celowaną.